Sociaal raadslieden zijn er voor inwoners die zich in deze complexe samenleving moeilijk staande weten te houden. Mensen die (tijdelijk) niet of onvoldoende over de competenties beschikken om problematiek op meerdere leefgebieden het hoofd te bieden. Het gaat in het bijzonder om financiële en juridische problemen, bijvoorbeeld rond sociale zekerheid, belastingen en huisvesting, of bij ziekte, echtscheiding of ontslag. Het sociaal raadsliedenwerk is een basisvoorziening en is daardoor laagdrempelig voor inwoners en netwerkpartners.
Het SRW in Lochem
In de gemeente Lochem werkt het sociaal raadsliedenwerk in de kernen Gorssel en Lochem met open inloopspreekuren. Inwoners kunnen hun vraag ook telefonisch of per mail stellen. Wij hebben een consultfunctie voor netwerkpartners, waaronder ’t Baken, Stichting Welzijn Lochem, Stadsbank Oost Nederland en Viverion.
Rol en positie
Sinds de opkomst van wijk- en buurtteams worden sociaal werkers meer dan voorheen geconfronteerd met financieel-juridische problemen van inwoners. Door onze directe fysieke aanwezigheid bij ‘t Baken hoeft de medewerker alleen te signaleren en eventueel toe te leiden of te verwijzen naar het sociaal raadsliedenwerk. De sociaal raadslieden verhouden zich tot de generalisten in de gebiedsteams als de deskundigen op sociaaljuridisch terrein. Wanneer wij signaleren dat er sprake is van vragen op meerdere leefgebieden, leiden we inwoners direct door naar ’t Baken via een warme overdracht.
De impact van corona
Het jaar 2020 was vooral het jaar van corona. Vanaf 16 maart 2020 werkten we volledig vanuit huis en spraken we cliënten alleen digitaal of via de telefoon. Vanaf halverwege mei zagen we weer cliënten die zich in een zeer kwetsbare situatie bevonden. De nieuwe werkwijze is dat de eerste diagnose van de hulpvraag telefonisch plaatsvindt. De verdere hulpverlening verloopt veelal digitaal.
Enerzijds merkten we dat het online werken voordelen biedt: we kunnen sneller op de directe hulpvraag ingaan en antwoord geven. Deze ondersteuning op afstand leidt doorgaans tot een goed resultaat. Anderzijds hebben wij ook te maken met een doelgroep die de taal niet beheerst, niet digitaal vaardig is, de middelen niet heeft of een klein netwerk heeft. Daardoor is het soms lastig inzicht te krijgen in de relevante sociaaljuridische gegevens van de cliënt. Ook haken cliënten sneller af en is de vraag achter de vraag moeilijker boven tafel te krijgen. In kwetsbare situaties maakt de sociaal raadsman/-vrouw een afweging of een fysieke afspraak noodzakelijk is.
We hoorden en zagen een toename aan zorgen over financiën, eenzaamheid en een gebrek aan toekomstperspectief. De sociaal raadslieden hebben zich bijgeschoold op nieuwe wetten en regelingen, zoals de Tozo 1, 2 en 3, TOGS- en NOW-regelingen. Met name in de laatste maanden van 2020 zagen we mensen in de problemen komen doordat ze niet adequaat reageerden op de in het voorjaar verstrekte regelingen, bij uitstel van het doen van aangiftes en bij betaling van belasting.
Mevrouw Klunder, klant Sociaal Raadsliedenwerk Sensire
Top 3 problemen in Lochem
Uitkeringen
Veel vragen hebben betrekking op de uitkering vanuit de Participatiewet. Het gaat om de aanvraag, inlichtingenplicht en intrekking/beëindiging. Veel inwoners zoeken hulp en ondersteuning bij het sociaal raadsliedenwerk omdat ze verstrikt raken in de regels van de Participatiewet rond het krijgen en behouden van een minimuminkomen. Verder krijgen we veel vragen over uitkeringen van het UWV, zoals de Werkloosheidswet, Ziektewet en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.
Belastingen en toeslagen
Dit zijn vragen over de inkomstenbelasting, waaronder het aanvragen en wijzigen van een voorlopige aanslag of het aanvragen van kwijtschelding en/of een betalingsregeling voor aanslagen inkomstenbelasting. Ook bezwaar- en beroepsprocedures voor afwijzing van kwijtschelding of een betalingsregeling vallen hieronder. Daarnaast gaat het om vragen over toeslagen, waarbij de inwoner vastloopt in het aanvragen en wijzingen van toeslagen als de gezinssituatie of het inkomen wijzigt. Bij de toeslagvragen zien we veel terugvorderingen door de Belastingdienst. Niet alleen bij de kinderopvangtoeslag, maar ook bij het kindgebonden budget, huur en zorgtoeslagen.
Consumentenzaken
Hierbij gaat het om vragen over schulden en betalingsregelingen, maar ook om vragen over het verbintenissenrecht. Denk aan het sluiten van overeenkomsten en de vraag welke rechten en plichten hierbij horen.
Complexiteit
Bij de start van de trajecten waren de meeste trajecten complex, dat wil zeggen: er waren vragen op meerdere probleemgebieden. Problemen hangen vaak met elkaar samen. Als een uitkering niet start of wordt stopgezet, kan dat bijvoorbeeld schulden opleveren. Of een life-event zoals echtscheiding en ontslag heeft invloed op meerdere leefgebieden, waaronder het inkomen en wonen. In de gemeente Lochem bieden we veelal ondersteuning aan mensen met complexe problematiek gedurende een langere termijn.
Werken in de keten
Het sociaal raadsliedenwerk werkt voornamelijk in een keten van dienstverlening en heeft ook een consultfunctie aan netwerkpartners. Zo zijn er korte lijnen met de volgende instanties: ’t Baken, Stichting Welzijn Lochem, B€L, Stadsbank Oost Nederland, Viverion, het UWV en de sociale advocatuur. Net voor de coronacrisis heeft het SRW een presentatie verzorgd aan de vrijwilligers van B€L over de inhoud van het sociaal raadsliedenwerk, met als doel elkaar op inhoud goed te kunnen vinden.