Maatschappelijk werk Oude IJsselstreek
Het maatschappelijk werk ondersteunt alle inwoners van Oude IJsselstreek die even niet verder komen en vragen hebben. Daar waar wij zelf kunnen ondersteunen, doen we dat. Daar waar meer zorg en ondersteuning nodig is, verwijzen wij door. Uitgangspunt is altijd de inwoner zelf, diens kracht en waar mogelijk zijn netwerk. In 2019 hebben wij deze inwoners op verschillende gebieden geholpen en ondersteund zodat zij weer verder konden.
Outreachend werken
Een van onze taken is om mensen die hulpmijdend zijn, de weg naar hulpverlening niet kunnen vinden of het te spannend vinden om hulp te vragen, toch te bereiken. Het doel is om deze mensen te ondersteunen, zodat zij niet verder in de problemen komen en we de bestaande problematiek kunnen aanpakken. Om deze doelgroep te bereiken zijn wij afgelopen jaar aangesloten bij overleggen met ketenpartners zoals de gemeente, de woningbouwcorporatie en Iriszorg. Hier werden signalen van inwoners geïnventariseerd, waarna acties werden uitgezet. Als maatschappelijk werk zijn wij er diverse keren op uit getrokken om de betreffende inwoners te ontmoeten en te kijken of we iets konden betekenen. Dit leidde tot enkele positieve contacten, waarna de inwoners konden worden ondersteund. In 2020 zullen we dit voortzetten.
Positieve gezondheid: een nieuwe manier van kijken
Positieve gezondheid is een ‘nieuwe’ manier van kijken naar het welzijn van mensen. In verschillende organisaties, gemeenten en instellingen wordt inmiddels gedacht vanuit positieve gezondheid. Hierbij is niet het probleem of het gebrek aan gezondheid het uitgangspunt, maar wordt gekeken naar alle levensgebieden van de klant. Door deze in kaart te brengen komen gezondheid en welzijn in een breder daglicht te staan, wat ervoor kan zorgen dat mensen op andere manier naar hun problemen, gezondheid en welzijn kijken. Positieve gezondheid kreeg in 2019 op verschillende manieren aandacht; in 2020 gaan we hiermee verder.
Vragenlijst
Allereerst hebben wij een stap gezet in het implementeren van positieve gezondheid in onze werkwijze. Cliënten konden de vragenlijst Positieve Gezondheid invullen om hun situatie in kaart te brengen, en voerden aan de hand daarvan samen met de maatschappelijk werker het gesprek. Dit leidde tot verrassende resultaten en tevreden cliënten. De brede blik op het eigen welzijn geeft cliënten vaak een positievere kijk op zichzelf, waardoor zij nieuwe keuzes maken. Dit brengt op termijn duurzame positieve veranderingen teweeg.
Gezamenlijk intakeformulier
Daarnaast hebben we samen met ketenpartners een start gemaakt met het maken van een gezamenlijk intakeformulier op basis van de 7 levensgebieden en uitgangspunten van positieve gezondheid. Doel is om positieve gezondheid vanuit de verschillende dienstverleners in het basisveld Oude IJsselstreek uit te rollen en tot een eenduidige aanpak voor inwoners te komen. Ook willen we hiermee inwoners nog beter van dienst zijn. In 2020 zetten we deze ontwikkeling voort.
Een praktijkvoorbeeld
Een jonge man en zijn vriendin hebben beiden beperkingen en doen er alles aan het hoofd boven water te houden. Ze hebben te maken met verschillende vormen van hulp en ondersteuning van verschillende organisaties en hulpverleners, en zien soms door de bomen het bos niet meer. Alle hulpverleners werken binnen hun eigen expertise en hebben eigen ideeën over hoe ze denken de situatie voor beiden te kunnen verbeteren. Door alle verschillende visies en adviezen raken man en vrouw steeds meer het overzicht kwijt. Bovendien wordt inmiddels vooral gefocust op dat wat er niet goed gaat en raakt dat wat wel goed gaat langzaam uit beeld.
Sterke kanten als basis
Na het invullen van de vragenlijst Positieve Gezondheid wordt zichtbaar hoe het eigenlijk gaat op de verschillende levensgebieden. Het blijkt dat er verschillen zijn tussen de man en vrouw in welke levensgebieden lekker lopen en welke minder. In het gesprek met de maatschappelijk werker dat volgt vertelt de vrouw over haar sterke kanten die uit de vragenlijst naar voren kwamen. Ze geeft aan dat dat haar basis is van waaruit ze het allemaal kan doen. Ook wordt duidelijk dat daar niet aan getornd moet worden, omdat dat haar fundament aantast. Het is mooi hoe zichtbaar wordt hoe de sterke kanten de minder sterke kanten ondersteunen en hoe de invulling van het leven, de zingeving, haar op de been houdt.
Zelfvertrouwen, eigen regie en positieve focus
Door dit inzicht wordt ook helder wat de vrouw graag wil veranderen en wat niet, en wat voor haar goed is en wat voor een hulpverlener goed lijkt te zijn. Hierdoor kan ze een meer gerichte hulpvraag stellen aan de betrokken hulpverleners, kan ze kiezen wat ze wel en niet wil en herneemt ze zo haar eigen regie. Positieve gezondheid brengt haar zelfvertrouwen, eigen regie en een positievere focus binnen haar omstandigheden.
Echtscheiding
Het afgelopen jaar kregen we, evenals andere jaren, regelmatig vragen rondom echtscheiding. De vragen zijn zeer divers van aard, van informatie tot ondersteuning van een ouder en/of de kinderen. De aanmeldingen kwamen zowel via het regulier maatschappelijk werk binnen als via het schoolmaatschappelijk werk. We hebben een KIGO-groep (kinderen van gescheiden ouders) gegeven aan basisschoolkinderen van groep 3, 4 en 5. Dit was een grote groep met 10 kinderen uit gebroken gezinnen. De Eigen Kracht-groep voor volwassenen heeft hierin een mooie aanvullende rol, evenals de samenwerking met onze collega’s van het sociaal raadsliedenwerk.
Ouderbijeenkomsten complexe echtscheidingen
Als maatschappelijk werk hebben wij deelgenomen aan de ouderbijeenkomsten complexe echtscheidingen, opgezet vanuit de Raad voor de Kinderbescherming. Vanuit de gemeente kwam het verzoek hierin onze rol te vervullen, in samenwerking met andere participanten uit andere gemeenten. Daarom hebben wij ons daar het afgelopen jaar vooral op gericht, en minder op het creëren van een preventief aanbod met andere aanbieders, zoals we in het vorige jaarverslag aangaven.
Een praktijkvoorbeeld
‘Mevrouw meldt zich bij het maatschappelijk werk. Zij maakt zich zorgen om haar oudste zoon van 9 jaar. Hij heeft te horen gekregen dat zijn ouders uit elkaar gaan en heeft moeite met hoe zijn ouders nu met elkaar omgaan. We maken een afspraak voor een gesprek met haar zoon op de basisschool. In het gesprek met mevrouw komt er zoveel pijn en verdriet naar boven over de situatie en het gedrag van haar aanstaande ex-partner, dat er ook voor mevrouw een traject wordt opgestart.’
Meer duidelijkheid
‘Met de zoon heb ik gesprekken op school, waarbij ik methodieken zoals de Yucelmethode gebruik. Hij vertelt veel over zijn zorgen. De tekst en bijlagen stuur ik via Mijn Online Plan naar de ouders, die op deze manier veel informatie krijgen waarover zij weer in gesprek gaan. Zij worden zich daardoor ook bewust van waar zij als ouders op moeten letten in hun contact met elkaar. Bijvoorbeeld: geen ruzie maken waar de kinderen bij zijn. Met mevrouw vinden er ondersteunende gesprekken plaats, waarbij zij meer duidelijkheid krijgt en biedt aan zichzelf. Dat maakt haar sterker en dit straalt zij uit naar haar kinderen.’
Schoolmaatschappelijk werk
Kinderen gaan elke week naar school om te leren. Om goed te kunnen leren is het van belang dat ze lekker in hun vel zitten. Als een kind bijvoorbeeld veel ruzie met andere kinderen heeft of er zijn problemen thuis of in de buurt, dan is het vaak moeilijk om de aandacht bij de les te houden. Bij zorgen over een kind kan schoolmaatschappelijk werk helpen. Het SMW gaat in gesprek met ouders en kind, geeft informatie en advies, onderzoekt wat de oorzaak is van opvallend gedrag en kan kortdurende ondersteuning bieden bij de aanpak van problemen. De begeleiding werkt preventief en is bedoeld om te voorkomen dat problemen uitgroeien tot erger. In het kader van een pilot was het SMW in 2019 in Oude IJsselstreek actief op twee basisscholen.
Bespreekbaar maken van moeilijk gedrag
Uit het gedrag van een kind kan vaak worden opgemaakt hoe het met ze gaat. Als een kind zich (opeens) anders gedraagt dan kan dat betekenen dat er iets aan de hand is. Het bespreekbaar maken van moeilijk gedrag is een van de dingen waar wij als schoolmaatschappelijk werkers goed in zijn. Wij luisteren naar kinderen en ouders (thuis of op school) en bieden ondersteuning waar dat kan. Als dat nodig is verwijzen wij naar andere organisaties. Ook kunnen wij bemiddelen wanneer er problemen zijn in de relatie met school.
Intensieve samenwerking met school
Het SMW werkt intensief samen met de intern begeleiders op school. De intern begeleiders werken op school en voor school, terwijl de schoolmaatschappelijk werkers in een onafhankelijke rol breder kunnen kijken en ook in de thuissituatie komen. School heeft een eigen zorgstructuur, waarbinnen het schoolmaatschappelijk werk een ondersteunende, signalerende en adviserende rol heeft.
Pilot
In januari 2018 zijn we gestart met de tweejarige pilot op twee basisscholen, de Oersprong in Ulft en de Dynamiek in Terborg. Op de basisschool werk je samen als een team en daarom is het belangrijk dat het SMW door de basisschool gedragen wordt. Uit de cijfers kwam naar voren dat er veel behoefte aan SMW is op de basisscholen. Ouders meldden zich zelf aan en ook kinderen zochten uit zichzelf contact met het SMW. Ook deelden de leerkrachten veelvuldig hun zorg met ons, zodat wij daarin een ondersteunende en aanvullende rol konden vervullen. Veel aanmeldingen kwamen binnen via contact van de leerkracht met de ouders, de ib’ers of uit de ondersteuningsteams. Er kwam ook steeds meer vraag van andere basisscholen in de gemeente. Daarom werd het aantal uren voor het SMW in 2019 uitgebreid.
Voortzetting van groot belang
De ervaring leert dat het werken in groepen goed past binnen het SMW, zoals Eigen Kracht-groepen 5&6 en 7&8, de KIGO-groep (kinderen van gescheiden ouders) en de doorlopende Eigen Kracht-groep assertiviteit/opvoeding voor ouders. Wij zijn er trots op dat we het SMW in de gemeente Oude IJsselstreek in de afgelopen twee jaar op de kaart hebben kunnen zetten, zodat ouders en kinderen preventief begeleid kunnen worden om erger te voorkomen. We vinden het dan ook van groot belang dat het SMW voortgezet wordt op elke basisschool in de gemeente Oude IJsselstreek.
Een praktijkvoorbeeld
R. is 30 jaar en heeft 2 kinderen van 9 en 6 jaar oud. De kinderen maken een verzorgde indruk, en de school heeft geen signalen dat er met de kinderen iets aan de hand zou zijn. R. komt met praktische vragen bij het schoolmaatschappelijk werk, maar gaandeweg lijkt het erop dat er meer speelt in de thuissituatie. De schoolmaatschappelijk werker nodigt haar samen met de kinderen uit voor een gesprek. Tijdens het gesprek valt het de SMW’er op dat als R. met haar oudste dochter praat, het meisje haar niet aankijkt en haar moeder steeds onbewust om toestemming vraagt. Het jongste kind maakt een bijna apathische indruk.
Veel spanningen
Naarmate het vertrouwen groeit tussen de schoolmaatschappelijk werker en R. komt er meer ruimte om dit te bespreken. Als R. weer op gesprek komt, laat ze los dat er weleens ruzies zijn tussen haar en haar nieuwe vriend. Het wordt steeds duidelijker dat de relatie met haar nieuwe vriend niet goed verloopt. Er zijn veel spanningen over de financiën en het feit dat hij regelmatig veel drinkt. Ze is gescheiden en de kinderen verblijven om de week bij hun vader. In de weekenden is het vaak rustig, maar met de kinderen erbij lijkt haar vriend zich niet te kunnen inhouden. Hij schreeuwt vaak tegen ze en zij vermoedt dat hij het moeilijk vindt dat haar aandacht grotendeels naar haar kinderen gaat.
Dominante vriend
De SMW’er gaat op huisbezoek en heeft een gesprek met R. en haar nieuwe vriend. Haar vriend komt dominant over en neemt nauwelijks deel aan het gesprek omdat hij het onzin vindt. R. heeft een tweelingzus waar ze een goede band mee heeft. De SMW’er vraagt R. om haar tweelingzus mee te nemen naar het volgende gesprek. R. komt samen met haar zus en ook zij spreekt veel zorgen uit over R. en de kinderen. R. begint steeds beter in te zien dat deze relatie haar schade toebrengt.
Familienetwerkberaad
Haar tweelingzus spreekt uit dat de hele familie bezorgd is om R. en haar kinderen en samen besluiten ze om een familienetwerkberaad te organiseren. Familie en vriendinnen, door R. uitgenodigd, komen en uiten hun zorgen om R. en haar kinderen. R. breekt en barst in tranen uit. Ze is zich er nu van bewust wat ze zichzelf en haar kinderen aandoet door bij haar vriend te blijven en met de steun van de familie en een goed plan van aanpak besluit ze niet veel later om haar relatie te beëindigen. Zowel de kinderen als R. zijn bloeien daarna enorm op.